Buggenum, een dorp dat leeft

Tekst: Ger Brouns, 2021

Wanneer je op een willekeurige werkdag door Buggenum fietst, zie je weinig mensen op straat. De volwassenen zijn in huis bezig of buiten Buggenum naar hun werkplek. De kinderen zitten op de basisschool. Een opa speelt met zijn kleinkind in het speeltuintje voor de kerk.

Was dat altijd zo? Nee! Meer dan duizend jaar was Buggenum een boerendorp. Je zag altijd mensen rondom de boerderij of op weg naar de akkers en weiden aan de rand van het dorp. Overal was bedrijvigheid. De boeren werkten niet alleen in het dorp, zij bepaalden ook het sociale leven in Buggenum. Zij vormden het gemeentebestuur, het kerkbestuur, het schoolbestuur, het armenbestuur. Zij bezetten de belangrijkste bestuursfuncties bij de boerenbond, de fanfare, het Groene Kruis en de vele andere verenigingen en stichtingen, die ons dorp rijk was en is.
Vooral de laatste eeuw is er veel veranderd. Buggenum leeft nu anders.

Buggenum was door zijn ligging aan de Maas, met de vruchtbare kleigrond, een relatief welvarend dorp. De druk bevaren Maas bracht nieuwe contacten tot stand en nodigde uit om ook elders eens te gaan kijken. In de 18de en 19de eeuw kochten bijvoorbeeld Teuten (rondreizende handelaren of ambachtslieden) klaverzaad, dat in Buggenum geteeld werd. Dit om in Duitsland en Oost-Europa te verkopen. Op de terugreis van deze reizen brachten zij weer koperen ketels, gereedschappen, porselein en nieuwe ideeën mee.
Mede door de vele buiten dorpse contacten bleef ons dorp bij de tijd. Buggenum had als een van de eerste dorpen in Limburg elektriciteit, telefoon, riolering en een eigen Boerenleenbank. Buggenum regelde dat zelf. De instelling was: ‘Wat we zelf kunnen, moeten we zonder veel te vragen, zelf doen’.

Na de 2de Wereldoorlog komt het sociale leven in Buggenum in een stroomversnelling terecht. In 1950 was het aandeel van de agrariërs in de beroepsbevolking nog meer dan 50 %. Nu in 2016 is dat minder dan 1 %. De boeren, die eeuwenlang de macht en de middelen hadden om de sociale leven in Buggenum te bepalen, kunnen daardoor de vrijkomende bestuursfuncties niet meer invullen. Deze functies worden vanaf dan bezet door niet-agrariërs, al of niet afkomstig uit Buggenum.

In deze cultuurverandering heeft onze voormalige pastoor Florack (pastoor van 1969 tot 1997) een heel belangrijke rol gespeeld. Hij was een geleerd, belezen, bereisd en wijs man, die alle vormen van bekrompenheid afwees en ruimte gaf aan nieuwe ideeën en initiatieven. Hij was bij alles aanwezig dat in het dorp georganiseerd werd, belangstellend en stimulerend. Zijn levensvisie, overal waar mensen samenzijn, in vreugde of verdriet, is God, Allah, Jahweh “aanwezig”.
Het door hem geredigeerde parochieblaadje werd het belangrijkste communicatiemiddel in het dorp. Het was beschikbaar voor iedereen, gelovig of ongelovig, die dacht iets nieuws te melden hebben. Toen hij door ouderdomskwalen niet meer in staat was zijn pastoorsfunctie uit te oefenen, heeft het kerkbestuur, uit respect en dankbaarheid v0or hem gezorgd tot aan zijn dood in 1997.

Buggenum is nu, mede door de invloed van Pastoor Florack, een open en levendige dorpsgemeenschap, waarin iedereen zijn eigen plek kan vinden. Nieuwe inwoners worden welkom geheten door gastvrouwen. Ideeën en initiatieven worden enthousiast ondersteund, ook al is de kans op mislukken aanwezig.
Verenigingen helpen elkaar bij het organiseren van activiteiten. Waar nodig wordt met verenigingen uit andere dorpen samengewerkt. Omdat iedereen, gevraagd en ongevraagd, zich op zijn of haar eigen manier inzet voor de gemeenschap, lukt het om gemeenschapsvoorzieningen zoals de Roffert in stand te houden. Dorpsgenoten lopen bij elkaar de deur niet plat, maar in tijden van nood (overlijden, ziekte, rivieroverstromingen) kan men op ze rekenen.

Nieuwe inwoners, Christen, Mohammedaan, Jood of “niets” zijn ingeburgerd zodra ze aan een dorpsactiviteit deelnemen. Woningen, die door “vergrijzing” vrijkomen, worden meestal gekocht door jonge mensen met kinderen.
De wereld is in beweging. Volkeren zijn op drift. Zekerheden verdwijnen. Leiders spreken stoere taal en willen grenzen sluiten. Maar in Buggenum zijn we samen onderweg. Samen proberen wij vorm en inhoud aan de toekomst van onze dorpsgemeenschap te geven. Iedereen mag meedoen. Als het effe kan doen we het, zonder al te veel vragen, zelf! Soms drinken we er een biertje of wat anders bij.

Dat maakt het wonen en leven in Buggenum ook in de 21^ste eeuw aangenaam. Ja, ook nu leeft Buggenum!